آسیب‌پذیری منابع تغذیه معمولا از چه عواملی ناشی می‌شود؟

منابع تغذیه همان طور که از نامشان پیداست وظیفه ی تغذیه کردن دستگاه های الکترونیکی را دارند. به بیان دیگر دستگاه های الکترونیکی و برقی بدون داشتن یک تغذیه مانند دستگاه مرده یا سوخته می مانند که قابلیت انجام هیچ کاری را  ندارند.

بنابر این شاید اغراق نباشد که بگوییم قلب تپنده این دستگاه ها منابع تغذیه است. پر واضح است که در صورت خوب کار نکردن قلب باقی اعضا نیز  مورد آسیب قرار می گیرند . بدین ترتیب برای داشتن قلبی سالم و تپنده برای دستگاه هایمان بهتر است خطراتی که ممکن است این عضو مهم را مورد آسیب قرار دهد شناسایی کرده و حتی الامکان این عضو مهم را از این خطرات دور نگه داریم.

شاید عجیب به نظر برسد اما منابع تغذیه یکی از پر تنش ترین و خطرناک ترین جایگاه ها را از میان دستگاه های الکترونیکی داراست چرا که یک منبع تغذیه می بایست مصرف کننده و خود را از تمام حوادثی که در شبکه برقی به وجود می آید مصون داشته و همواره خود را برای رساندن تغذیه مناسب به مصرف کننده ها تطبیق دهد و همزمان آماده اتفاقات غیر مترقبه در مصرف کننده نیز باشد!

خطرات احتمالی و مخرب برای یک منبع تغذیه چیست ؟

عوامل محتلفی سبب خرابی منبع تغذیه و آسیب دیدن آن می‌شود. اما به طور کلی خطراتی که ممکن است یک منبع تغذیه را دچار اشکال کند عبارتند از :

1. افت شدید فشار برق و کاهش ولتاژ ورودی (Brown-out)
2. افزایش بی رویه ولتاژ ورودی ، بیش از محدوده معین شده دستگاه (overvoltage)
3. نوسانات لحظه ای برق شهری و اسپایک های ناگهانی (instant spikes)
4. اتصال کوتاه خروجی یا اشکال در مصرف کننده 

افت شدید فشار برق و کاهش ولتاژ ورودی (Brown-out)

گاهی اتفاق می افتد به دلیل استفاده بی رویه از برق یا خرابی تجهیزات شبکه  ولتاژ شبکه برق به شدت کاهش می‌یابد. اگر تا به حال شاهد چنین صحنه هایی بوده اید حتما مشاهده کرده اید که با وجود افت شدید ولتاژ برقی پاره ای از دستگاه ها ، هنوز مشغول ادامه کار خود هستند اما بعضی دیگر به کلی از کار افتاده اند. علت اصلی از کار افتادن این دستگاه ها این است که ولتاژ برق شهری این دستگاه ها از محدوده ی امن ولتاژ تعیین شده برای آنان خارج شده است.

شاید جالب باشد که بدانید برای ثابت نگه داشتن توان ثابت برای خروجی منابع تغذیه ، منبع تغذیه جریان ورودی خود را با کاهش ولتاژ برق شهری افزایش می دهد. بدین ترتیب کاهش توان ناشی از افت ولتاژ در ورودی توسط افزایش جریان جبران می شود. با افزاش جریان قطعات و مسیر ها بیشتر و بیشتر گرم می شوند. همان طور که می دانید یکی از عوامل مهم در آسیب رساندن به دستگاه های الکترونیکی افزایش گرماست. به بیان دیگر گرما دشمن سر سخت قطعات الکترونیکی و صنعتی است که حداقل کاری که انجام می دهد کاهش عمر مفید این قطعات می باشد.

یک منبع تغذیه خوب این قابلیت را دارد که در کمترین بازه ولتاژ ورودی به خوبی و به طور دائم به کار خود ادامه دهد و در صورتی که ولتاژ ورودی از محدوده تعیین شده کمتر شد اجازه افزایش بی رویه  جریان را ندهد. با این کار هم از گرم شدن بی رویه دستگاه جلوگیری شده و هم از آسیب های جدی به منبع تغذیه سوئیچینگ ممانعت به عمل می آید.

اگر از منبع تغذیه ای استفاده می کنید که ویژگی حفاظت در برابر افت ولتاژ را دارد با خیال راحت می توانید در شرایط افت ولتاژ  از منبع تغذیه خود استفاده کنید (مانند منابع تغذیه شرکت زیتون الکترونیک که دارای قابلیت حفاظت افت ولتاژ ورودی هستند.) اما در صورتی که این قابلیت در منبع تغذیه مورد استفاده شما وجود ندارد حتما و حتما هنگام ایجاد افت ولتاژ ورودی دستگاه خود را از برق کشیده و تا بازگشت دوباره شرایط عادی منبع تغذیه را به برق متصل نکنید.

به یاد داشته باشید که بعضی از دستگاه های برقی مثلا موتور های الکتریکی به طور مستقیم با برق شهری کار می کنند ( تنها مدار فرمان است که از منبع تغذیه ، تغذیه می شود) و افت ولتاژ می تواند صدمات جبران ناپذیری به این دستگاه ها بزند. بنابراین در این شرایط بهتر است به طور موقت کار با دستگاه را متوقف کنید. البته تشخیص و سرعت عمل در این مواقع بسیار حیاتی است.

افزایش بی رویه ولتاژ ورودی بیش از محدوده معین شده دستگاه (overvoltage)

افزایش بی رویه ولتاژ ورودی در اغلب مواقع غیر قابل پیش بینی است و علت آن می تواند مواردی چون اشکال در شبکه ی برقی (مثلا دوفاز شدن شبکه برق) یا اشتباه هنگام نصب و راه اندازی دستگاه باشد. اگر ولتاژ ورودی از رنج نامی خود فراتر رود در اغلب موارد یک منبع تغذیه خوب با جان فشانی خود از آسیب رسیدن به مصرف کننده ها جلوگیری می کند.

اگر تجهیزات برق شهری به هر دلیلی دچار مشکل شده است یا اداره برق در حال تعویض و یا تعمیر کابل های برق و تجهیزات برقی می باشد و یا ولتاژ برق دچار نوسانات شدیدی شده است بهتر است ارتباط دستگاه های الکتریکی و الکترونیکی را با برق شهری به وسیله فیوز اصلی تا رسیدن به شرایط امن و عادی قطع نگه دارید.

البته در برخی از منابع تغذیه مانند منابع تغذیه زیتون الکترونیک در صورتی که برق ورودی دوفاز شود (یا به اصطلاح سیم نول فاز دار شود) امکان ادامه فعالیت دستگاه مانند شرایط عادی وجود دارد.

 تست دوفاز شدن برق ورودی منبع تغذیه سوئیچینگ

نوسانات لحظه ای برق شهری و اسپایک‌های ناگهانی (instant spikes)

یکی از اتفاقات مهم و مخرب که در برق شهری وجود دارد وجود فراجهش های ولتاژ بسیار بزرگ است. گاهی بزرگی این فراجهش ها حتی به 10 کیلو ولت هم می رسد و کلا وجود این فراجهش های ولتاژ  چند کیلو ولتی مخصوصا در مناطق صنعتی و کارخانجات مساله غیر معمول و نادری نیست. وجود دستگاه های صنعتی در محدوده، کوره های القایی ، موتورهایی الکتریکی سنگین می تواند از عوامل ایجاد این اسپایک ها و فراجهش ها باشد. خوشبختانه این فراجهش های هر چند غول پیکر عمر کوتاهی دارند و زمان زیادی روی شبکه باقی نمی مانند.

یک منبع تغذیه خوب می بایست بتواند در برابر این فراجهش ها مقاومت کرده و از مصرف کننده های متصل به خود نیز محافظت نماید. تنها راه محافظت از دستگاه ها در این شرایط استفاده از منابع تغذیه خوب و با کیفیت است. شرکت زیتون الکترونیک مفتخر است که به عنوان تولید کننده منابع تغذیه سوئیچینگ با در نظر گرفتن شرایط بحرانی مختلف محصولی با کیفیت و با دوام را تقدیم تمام مشتریان نماید.

اتصال کوتاه خروجی یا اشکال در مصرف کننده 

اتصال کوتاه خروجی یکی از اتفاقات بسیار شایع در خروجی منابع تغذیه است که علت آن می تواند اشکال در فرایند نصب و راه اندازی دستگاه باشد و یا حتی به خاطر اشکال در مصرف کننده های متصل به منبع تغذیه باشد. در هر صورت یک منبع تغذیه خوب می بایست هنگام اتصال کوتاه بتواند از خود و دیگران ( مصرف کننده های متصل شده به منبع تغذیه ) در برابر اضافه جریان به وجود آمده محافظت کند.

یکی از اتفاقاتی که باعث سوختن منابع تغذیه بی کیفیت می شود ایجاد اتصال کوتاه در خروجی و یا کشیدن جریان بیش از حد در خروجی است. گاهی با اتصال مصرف کننده های بیش از حد به منبع تغذیه جریان زیادی از تغذیه گذشته که باعث از کار افتادن منبع تغذیه و سوختن آن می شود.

یک منبع تغذیه خوب همواره مواظبت کامل در برابر اتفاقات ورودی و خروجی دارد. تحت هر شرایطی اگر جریان خروجی از حد مجاز فراتر رود ، با محدود کردن جریان خروجی از کشیدن جریان غیر مجاز از منبع تغذیه جلوگیری می کند. با این کار در صورت ایجاد اشکال در مصرف کننده و اتصال کوتاه در خروجی ، هم مصرف کننده و هم خود منبع تغذیه از اتفاقات ناگوار مصون می مانند و از صدمات جدی دستگاه ها جلوگیری می کند.